Servetifünun Dönemi’nde yazılan romanların Tanzimat Dönemi romanlarından ayrılan yönleri

Servetifünûn ile Tanzimat Romanının Karşılaştırılması
Servetifünun Dönemi’nde yazılan romanların Tanzimat Dönemi romanlarından ayrılan yönleri

Servetifünûn ile Tanzimat Romanının Karşılaştırılması

Tanzimat Dönemi'nde yazarlar roman türünün ilk örneklerini vermiştir. Bu dönemde yazarlar, romanda belli bir gelişmeyi değil, Doğu ve Batı kültürünü birbirine katarak sosyal yararı gözetmiştir. Halka seslenebilmek için yazmış, bu yolda meddah ağzını kullanmış, öğreticiliği amaçlamıştır. Bu açıdan Tanzimat romanları teknik olarak kusurlu; ama bu türü yaygın hâle getirmesi açısından önemlidir. Yazarlar, romanlarında halkı göz önünde bulundurmuş, görüşleriyle kahramanları üzerinde etkili olmuş, romanlarının olay akışını sık sık keserek okura bilgiler vermiştir. Edebiyatımızda Batılı anlamda esas roman, Servet-i Fünûn'la başlar. Servet-i Fünûncular realist ve natüralist yazarları, psikolojik roman çığırını açan yazarları ve onların roman anlayışlarını örnek almışlardır. Toplumsal yarar içeren sosyal konular (cariyelik, görücü usulüyle evlilik, köle ticareti, yanlış Batılılaşma vs.) gitmiş, kişisel konular, özellikle aşk konusu romanlara hakim olmuştur.


Tanzimat romanlarında kişilerin psikolojik çatışmalarına çok az yer verilmiş, yazarların görüşlerinin roman kahramanları üzerinde etkili olmuş, romanlarda gösterme tekniği yerine öykülemenin ağır basmıştır. Bu dönem roman yazarları daha çok, Doğu edebiyatının etkisindedir. Tanzimat Dönemi romanlarında ne canlı bir psikoloji ne karakter ne de gerçekçi yaşam sahneleri vardır. Bu nedenle yazarlar, tasvir ve tahlilde başarılı olamamışlardır.


Romanlarda ağırlıklı olarak kişilerin yaşamı ve salon hayatı işlenir. Kişilerin ruh çözümlemelerine, tabiat ve çevre betimlemelerine özen gösterilir. Roman kişileri, romantik yönleri olmakla birlikte genellikle modern yaşamın içinden, eğitimli, bazen hırslı, bazen isyankar, geleneğin kalıplarını kıran, ümitle bunalım arası gelgitler yaşayan gerçekçi kişilerdir. Bu kişiler karamsar tipler, çapkın ve macera peşinde olanlar, zengin ve Avrupalı tipler olarak sınıflandırılabilir.


Yazarlar kahramanlarını psikolojik gerçekliklere uygun olarak serbest bırakır, okuru, taraf tutmadan kahramanları anlama ve çözümlemeye yönlendirir. Bunun yanında yazarlar, romanlarda Batı tarzı hayatı ve kahramanları işlemişler, sosyal yaşamdan da kuvvetli tiplere ve sahnelere de yer vermişlerdir. Örneğin Halit Ziya'nın Mai ve Siyah romanındaki Ahmet Cemil, Aşk-ı Memnu'daki Firdevs Hanım, Nihal ve Bihter, o devir İstanbul'unda yaşamış toplumdan kişilerdir.

KISA KISA  Servet-i Fünûn ile Tanzimat Romanının Karşılaştırılması

Tema: Tanzimat Dönemi'nde yanlış Batlılaşma, cariyelik, toplumsal aksaklılıklar, aşk, tarihi konular işlenirken Servetifünun romanında aşk, hayal-hakikat çatışması karamsarlık, yalnızlık gibi bireysel temalar işlenmiştir.



Dil ve Üslup: Olay anlatımlarında yalın, betimlemelerde süslü bir üslup vardır. Yazar, olayın akışını kesip okuyuyuca bilgi verebilir. Yazar eser kişiliğini gizlemez. Bu dönem romanları teknik bakımdan kusurludur. Servetifünun romanında ise ağır ve süslü bir dil kullanılmıştır. Yazar olayın kesmez, kişiliğini gizler.


Edebi Akım: Tanzimat romanları daha çok romantizmin akımın etkisindeyken Servetifünun romanları realizmin etkisinde yazılmıştır.


Olay ve Kişiler: Tanzimat romanında kişiler tek yönlü ele alnır. İyiler hep iyi kötüler hep kötüdür. Servetifünun romanında ise Avrupai tarzda iyi eğitim almış zengin kişiler yer alır. Tipler değil, karakterler ön plandadır.


Mekan: Tanzimat romanlarında mekan genellikle İstanbul'dur. Özellikle olaylar Çamlıca'da geçer. Servetifünun romanlarında ise olaylar İstanbul içinde özellikle Beyoğlu ve Tepebaşı semtlerinde geçer.


Roman Tekniği: Roman tekniği kusurludur, olayın akışı kesilir, tesadüflere sıkça yer verilir. Servetifünun romanında ise yazar olayın anlatımında tarafsız bir tavır takınır. Rastlantılara ve gereksiz ayrıntlara yer vermez. Batılı anlamda modern romanın gerçek örnekleri bu dönemde verilmiştir.