EFSANE NEDİR,EFSANE KONU ANLATIMI,EFSANE DERS NOTLARI, EFSANE, EFFSANELER KONU ANLATIMI, MASAL EFSANE DESTAN KARŞILAŞTIRMASI,
EFSANE
Sözlü edebiyat geleneğinin bir türü olan efsane
gerçek veya hayali şahıs, olay, yer hakkında gerçek
olduğuna inanılarak anlatılan hikâye demektir.
Efsaneler dilden dile anlatılagelmiş, çok eski anlatılar
olup ortak (anonim) halk edebiyatı ürünleridir.
Efsanelerin konuları bir kişiye, bir olaya veya bir yere
dayandırılır. Efsanelerde anlatılanların, bir ölçüde
de olsa, inandırıcılık özelliği vardır. Efsaneler genel
olarak bir veya birkaç motif içeren kısa bir
anlatım türüdür.
Efsanelerde tabiatüstü aşkın güç veya güçlerin ortaya çıktığı gizli ve esrarengiz bir âlem vardır. Bu âlemin sırlarına hiçbir zaman tam olarak erişilemez. Gerçeklik unsurunun yanında
olağanüstülük ve inanç unsuru mutlaka bulunur.
Efsaneyle, halkın hayal gücüyle yarattığı “ideal insan tipi” nesilden nesle anlatılır.
Efsane ile masallar arasında benzerlikler vardır. İki türde de olağanüstü olaylar işlenir.
Yalnız efsane daha inandırıcıdır. Efsanelerde önceleri doğaüstü olayları açıklama amacı vardır.
Sonraları ise ideal insan tipini betimlemesi söz konusudur. Masallarda eğiticilik amacı vardı.
ders vermek esastır, herhangi bir doğa olayını yorumlamak gibi bir amaç güdülmez. Efsaneleri
toplumların inançları, düşünce yapıları, yaşadıkları çevre, hayat şartları ortaya çıkarır. Masallarda
ise bu ölçüde bir yerellik yoktur. Masallar
evrensel mesajlar içerir. Masallar çoğunlukla mutlu
sonla biterken, efsaneler ise genellikle kötü bir
sonla biter. Masallarda kullanılan kalıplaşmış ifadeler
(tekerlemeler vs.) efsanelerde kullanılmaz.
Efsanelerde kahramanlar olağanüstü güçlere sahip
olmalarına karşın tanrı veya yarı tanrı değildir.Efsaneler bu özellikleriyle kahramanları
genellikle tanrı ve yarı tanrı olan mitlerden ayrılırlar. Efsaneler kendi başına bağımsız bir tür olmakla birlikte
pek çok diğer sözlü edebiyat türü gibi bazen mitler, epik destanlar başta olmak üzere diğer anlatıların içinde
de yer alabilirler.
Efsanelerle halk hikâyelerinin büyük bir benzerliği
yoktur. Yalnız, zamanla bazı halk hikâyeleri efsaneleşmiştir.İçindeki manzum kısımlar unutularak sadece olay
mensur şekilde anlatılır hâle gelir.
Destanlar millî bir vasıf taşırken efsaneler millî
nitelik taşımaz. Yani aynı destana başka bir toplumda rastlanmaz ancak aynı efsaneye başka toplumda
rastlanabilir. Destanlar efsaneye göre daha uzun bir oluşum süreci geçirirler. Destanlarda genelde
epik yani kahramanlık unsurları ağır basarken efsanelerde durum böyle değildir. Destanlar yaşanmış tarihî
olaylarla sıkı sıkıya bağlıdır. Efsaneler genel anlamda tarihle ilişki içinde değildir. Efsaneler
genellikle o yöreye veya o bölgeye aitken destanlar milletin geneline hitap eder. Her iki yazı türünde de öyküleyici
anlatım kullanılır. Her iki yazı türü de belli bir plan dahilinde oluşmuştur.
Günümüzde efsaneler şiir, müzik, resim, heykel,
bale, opera, sinema, tiyatro gibi çağdaş sanatlar için zengin bir kaynak oluşturur. Efsaneler,
toplumların hayatlarında insanları iyiye güzele yönlendiren, zaman zaman kıssadan hisse çıkarmak yoluyla halka
yararlı mesajlar veren, geleneksel değerleri koruyan yapıcı,
yönlendirici işlevleri olması nedeniyle önemli bir türdür.
Yorum Gönder