BAĞLAÇLAR KONU ANLATIMI, BAĞLAÇLAR DERS NOTLARI, BAĞLAÇLAR, BAĞLAÇ NEDİR ÖRNEKLİ KONU ANLATIMI, BAĞLAÇLAR ÖRNEKLİ ANLATIM,
BAĞLAÇLAR
Eş görevli ya da
birbiriyle ilgili sözcükleri, söz öbeklerini, özellikle cümleleri bağlamaya
yarayan,
bunlar arasında anlam
(bağdaşıklık) ve yapı (dil bilgisi, bağlaşıklık) bakımından ilgi kuran sözcüklere
bağlaç denir.
Uyarı: Bağlaçlar eş görevli ya da
birbiriyle ilgili sözcükleri, söz öbeklerini birbirine bağladığında
bağlama grubu oluşturur.
Bu bağlama grupları cümlede özne, yüklem ve tümleç olarak görev yapar.
Örnek:
Halide Edip ile Yakup Kadri Karaosmanoğlu, çok okunan yazarlarımızdandır.
Bağlama
grubu (Özne görevinde)
Sait
Faik, kuşları ve balıkları anlatır çoğu öyküsünde.
Bağlama
grubu (belirtili nesne)
Uyarı: Bağlaçların cümleden çıkarılması,
çoğunlukla cümlenin anlamında bir daralmaya ya da bozulmaya
sebep olmaz. (Edatların
cümleden çıkarılması hâlinde, anlamın bozulduğunu unutmayınız.)
Aşağıda çok kullanılan
bağlaçlar verilmiştir.
Ve : Bu bağlaç eş görevli sözcükleri
ve cümleleri birbirine bağlar.
Örnek:
Matematik ve Türkçe derslerinde daha başarılıyım.
Bağlama
grubu (dolaylı tümleç görevinde)
Sabah
erkenden uyandık ve yola çıktık. (Cümleleri birbirine bağlamıştır.)
1.cümle
2.cümle
Amerika
ve Kuzey Kore gerilimi tırmandırıyor.
Bağlama
grubu (özne görevinde)
İle : Çoğu zaman “ve” bağlacıyla eş
görevli kullanılır. Ancak bu bağlaç cümleleri bağlama göreviyle
kullanılmaz.
İle sözcükler arasında
anlam ilgisi kurduğunda edat olur. Bu durumda “ile” yerine “ve” getirilemez.
Örnek:
Leyla ile Mecnun hikâyesini okudun mu?
Bağlama
grubu (belirtili nesne görevinde)
Dünya
ile Güneş arasındaki mesafe oldukça fazladır.
Bağlama
grubu, sıfat grubunun içinde (özne görevinde)
Kardeşimle
pek anlaşamayız.
Edat
grubu (durum zarfı görevinde)
De : Eklendiği sözcüğü, önceden
geçen ya da geçmiş gibi düşünülen görevdeş bir sözcüğe bağlar;
eşitlik, gibilik, katılma
anlamları katar. Bu bağlaç “dahi, bile” bağlaçlarıyla görevde özdeştir. Bu bağlaç
bulunduğu cümleye göre
değerlendirilir ve çok farklı anlamlar kazandırır. Bu anlamların başlıcaları şunlardır:
Uyarı: De bağlacı bulunma hâl
ekiyle karıştırılmamalıdır. Bağlaç olan de/da her zaman ayrı yazılır;
ünsüz benzeşmesine uymaz, ta/te şekilleri
yoktur.
Örnek:
Üçü de yaralanmış. (birliktelik anlamı)
Önce
kendin yap da sonra bizden iste. (azarlama anlamı)
Adam
olacaksın da ben göreceğim. (küçümseme anlamı)
Gitmem
de gitmem. (direnme, inat anlamı)
Buraya
gelmiş de bize uğramamış. (sitem anlamı)
Kazansam
da kazanmasam da önemli değil. (umursamama anlamı)
Sen
üniversiteyi kazan da ben masraflara katlanırım. (istek anlamı)
Size
de bir kahve yapayım. (başkalarına yaptığım gibi)
O
filmi ben de izledim. (eşitlik)
Ki : Bu bağlaç genellikle cümleleri
birbirine bağlar. “Ki” bağlacından sonra gelen cümle önceki
cümlenin açıklayıcısı
olur. “Ki” bağlacı işaret sıfatı olan ki ekiyle karıştırılmamalıdır. Bu bağlaç
her zaman
ayrı yazılır çünkü bağlaçlar
ek değildir, bir sözcük türüdür.
Örnek:
Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini. (sitem anlamı)
Canı
sıkılmış ki bizimle gelmedi. (neden sonuç)
Atatürk
der ki: “Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir.” (açıklama)
Acaba
beni affeder mi ki… (kuşku)
Dışarı
çıksam mı ki… (kararsızlık)
Karşıtlık Anlamı Kazandıran Bağlaçlar: “Ama,
fakat, lakin, ancak, oysa, yalnız, halbuki, ne var ki, hiç
değilse, bununla
birlikte, şu var ki…” gibi bağlaçlardır.
Örnek:
Onunla konuştuk fakat onu ikna edemedik.
Sizinle
ancak hafta sonu görüşebilir.
O
gün karanlıkta yürüdüm ama çok korktum.
Kafa
orman gibi lakin, o bıyık hep budanır.
Nedensellik Anlamı Kazandıran Bağlaçlar: “Çünkü,
zira, madem, mademki, değil mi ki…” gibi bağlaçlardır.
Örnek:
Bu soruyu çözemedim çünkü bu konuyu bilmiyorum.
Bu
yıl buğdaylar bol başak verdi zira yağmurlar çok yağdı.
Mademki
buraya geldiniz, bir kahvemizi için.
Koşul Anlamı Kazandıran Bağlaçlar: “Şayet,
eğer, ise” gibi bağlaçlardır.
Örnek:
Eğer haber verseydik o da bize katılırdı.
Şayet
fikrinizi değiştirirseniz bize haber verin.
Eğer
uykun var ise yan odada uyuyabilirsin.
Olasılık Anlamı Kazandıranlar: “Yoksa,
anlaşılan, meğer” gibi bağlaçlardır.
Örnek:
Anlaşılan bu filmin sonu kötü bitecek.
Gün
ne güzel doğmuş, meğer açık denizde.
Yoksa
onlarla gitmek istemiyor musun?
Özet Anlamı Kazandıranlar: “O hâlde,
öyleyse, kısaca, sözün kısası, demek ki, örneğin…” gibi bağlaçlardır.
Örnek:
O hâlde sanatçının görevi toplumu aydınlatmak, ona kılavuzluk
etmektir.
Öyleyse
bu bahsi burada kapatalım.
Kısaca orada kalmak
istemiyorum.
Pekiştirme Anlamı Kazandıranlar: “Hem, hem de, üstelik, hatta, nitekim…” gibi bağlaçlardır.
Örnek: Bu elbisenin fiyatı çok uygun hem sana da çok yakıştı.
Ürünler çok kaliteli üstelik fiyatları da çok
uygun.
Denkleştirme Anlamı Kazandıran Bağlaçlar: “Veya, veyahut, ya da” gibi bağlaçlardır. Kavramlar
arasında denklik ilişkisi kurar.
Örnek: Kendine ödev olarak bir roman ya da öykü seç.
Müzik veya resim dersini seçebilirsin.
Karşılaştırma Anlamı Kazandıran Bağlaçlar: “Ne…….ne, ya………….ya, hem………..hem, gerek………..
gerek, ister………..ister” gibi bağlaçlardır. Bunlar değişik anlam
ilgileri kurar ve değişik ögeleri bağlar.
Örnek: Gerek baba gerek ana tarafından bir mülke varis olamadım.
Hem gider hem ağlar….
Ya bu deveyi güdersin ya bu diyardan gidersin.
Hem suçlu hem de güçlüsün.
Ne bir not ne de bir iz bırakmış geride.
Yorum Gönder