DİNİ TASAVVUFİ TÜRK HALK ŞİİRİ NAZIM ŞEKİLLERİ,DİNİ TASAVVUFİ TÜRK HALK ŞİİRİ NAZIM BİÇİMLERİ, DİNİ TASAVVUFİ TÜRK HALK EDEBİYATI NAZIM ŞEKİLLERİ ,
Dini-Tasavvufi Türk Halk Edebiyatı Nazım Şekilleri
1. İlahi: İlahinin kelime anlamı “Allah’a özgü, Allah’a ait” tir. İlahilerde Allah’a duyulan aşk ve dinî
temalar işlenir.
İlahilerin bu yönüyle divan şiirindeki tevhit ve münacatlara benzediği söylenebilir. İlahiler dini törenlerde ya da dergâhlarda özel bir ezgiyle söylenir. İlahiler tarikatlara göre farklı isimler alabilir.
İlahi Mevlevilerde “ayin”, Bektaşilerde “nefes”, Halvetilerde “cumhur” adıyla anılır.
İlahiler, hece ölçüsünün 7-16’lı kalıplarıyla söylenmiştir. Kafiye örgüsü ilk dörtlük düz veya çapraz sonraki dörtlükler düz örgü şeklindedir. (aaab, cccb, dddb veya abab, cccb, dddb).Hece ve aruzla söylenebilir.
Bu türle özdeşleşen sanatçımız Yunus Emre’dir.
2. Şathiye: Kelime anlamı "sözü ölçüsüz kullanmak, dikkatsiz davranmak"tır. Tasavvufi olarak bakıldığında şathiye dinî kurallara aykırı gibi görülür fakat altında derin bir Allah sevgisi yatmaktadır. Allah’la senli benli bir eda ile konuşuyormuş gibi yazılan bu nazım şeklinde güçlü bir Allah sevgisi vardır.
3. Nutuk: Tarikata yeni girecek kişilere tarikat adabını öğretmek, onları irşat etmek (olgunlaştırmak)
için mürşitlerin söylediği manzum sözlere nutuk denir. Nefes ile nutuk birbirine çok benzer. Aralarındaki temel fark nefeslerin özel bir ezgiyle, nutukların sözle okunmasıdır. Yani bestelenmek için yazılan şiirler nefes, okunmak için yazılan şiirler nutuktur.
4. Nefes: Alevi-Bektaşi şairlerince cem ayinlerinde ya da toplantılarda özel bir ezgiyle söylenen şiirlere nefes denir. Yapı olarak koşmaya benzer. Nefeslerde dini-tasavvufi konular işlenir. Nefesler hecenin 7, 8 ve 11’li ölçüleriyle yazılabildiği gibi aruzla yazılanları da vardır.
5. Devriye: Tasavvuftaki “devir” konusunun işlendiği şiirlerdir ve konularına göre bölümlere ayrılır.
Bu şiirde yaratılışın başlangıcı ve sonu gibi konular işlenir.
Dini-Tasavvufi Türk Halk Edebiyatı Nazım Şekilleri
1. İlahi: İlahinin kelime anlamı “Allah’a özgü, Allah’a ait” tir. İlahilerde Allah’a duyulan aşk ve dinî
temalar işlenir.
İlahilerin bu yönüyle divan şiirindeki tevhit ve münacatlara benzediği söylenebilir. İlahiler dini törenlerde ya da dergâhlarda özel bir ezgiyle söylenir. İlahiler tarikatlara göre farklı isimler alabilir.
İlahi Mevlevilerde “ayin”, Bektaşilerde “nefes”, Halvetilerde “cumhur” adıyla anılır.
İlahiler, hece ölçüsünün 7-16’lı kalıplarıyla söylenmiştir. Kafiye örgüsü ilk dörtlük düz veya çapraz sonraki dörtlükler düz örgü şeklindedir. (aaab, cccb, dddb veya abab, cccb, dddb).Hece ve aruzla söylenebilir.
Bu türle özdeşleşen sanatçımız Yunus Emre’dir.
2. Şathiye: Kelime anlamı "sözü ölçüsüz kullanmak, dikkatsiz davranmak"tır. Tasavvufi olarak bakıldığında şathiye dinî kurallara aykırı gibi görülür fakat altında derin bir Allah sevgisi yatmaktadır. Allah’la senli benli bir eda ile konuşuyormuş gibi yazılan bu nazım şeklinde güçlü bir Allah sevgisi vardır.
3. Nutuk: Tarikata yeni girecek kişilere tarikat adabını öğretmek, onları irşat etmek (olgunlaştırmak)
için mürşitlerin söylediği manzum sözlere nutuk denir. Nefes ile nutuk birbirine çok benzer. Aralarındaki temel fark nefeslerin özel bir ezgiyle, nutukların sözle okunmasıdır. Yani bestelenmek için yazılan şiirler nefes, okunmak için yazılan şiirler nutuktur.
4. Nefes: Alevi-Bektaşi şairlerince cem ayinlerinde ya da toplantılarda özel bir ezgiyle söylenen şiirlere nefes denir. Yapı olarak koşmaya benzer. Nefeslerde dini-tasavvufi konular işlenir. Nefesler hecenin 7, 8 ve 11’li ölçüleriyle yazılabildiği gibi aruzla yazılanları da vardır.
5. Devriye: Tasavvuftaki “devir” konusunun işlendiği şiirlerdir ve konularına göre bölümlere ayrılır.
Bu şiirde yaratılışın başlangıcı ve sonu gibi konular işlenir.
Yorum Gönder