FİİLLERDE ANLAM KAYMASI,FİİLLERDE KİP KAYMASI,FİİLLERDE ZAMAN KAYMASI, EYLEMDE KİP ZAMAN ANLAM KAYMASI, FİİLLER,
değerli takipçilerimiz
bu sayfada kısa bir konuyu sizinle paylaşacağız.. FİİLLERDE ANLAM KAYMASI...
bu konuyu ösym çok seviyor .. her yıl olmasa da en az iki yılda bir bu konu ile ilgili soru soruyor... biz de size bu konuyu gayet kısa net ve anlaşılır şekilde sunacağız :)
EYLEMDE ANLAM (KİP, ZAMAN) KAYMASI
Her kip ekinin yani zaman ve dilek eklerinin kelimeye kattığı anlam farklıdır... Örneğin acak eki gelecek zamanı bildirir.. malı eki gereklilik anlamı verir.. işte kip-anlam-zaman kayması da bu eklerin cümlede gerçek anlamlarını karşılayacak şekilde kullanılmamasından kaynaklanır...
Bir kipin karşılaması gereken zamandan farklı bir zamanı karşılayarak temel işlevinin dışında kullanılmasıdır. Yani eylemin asıl anlamının dışında bir anlam taşımasına “eylem kipinde anlam kayması” denir.
“Annemin dedesinin dedesi Kafkasya’dan göç ediyor, bunun üzerine aile Ardahan’a yerleşiyor.”
cümlesinde eylem, “şimdiki zaman” kipiyle çekimlenmiş olmasına rağmen cümlede anlatılanlar “geçmiş zaman”la ilgilidir. Yani şimdiki zaman, öğrenilen geçmiş zaman kipi anlamında kullanılmıştır.
Bu cümlede asıl anlatılmak istenen:
“Annemin dedesinin dedesi Kafkasya’dan göç etmiş, bunun üzerine aile Ardahan’a yerleşmiş.”
“Ödevini güzelce hazırlar, en geç perşembeye getirirsin.” cümlesinde eylemin kipi “geniş zaman”dır ancak anlatılanlar “emir kipi”yle ilgilidir. Geniş zaman kipi, emir kipi anlamında kullanılmıştır: “Ödevini güzelce hazırla, en geç perşembeye getir.”
ÖRNEKLER ÇÖZELİM VE DAHA İYİ ANLAYALIM
ilk örneğimiz biraz ilginç olsun.. dua istemektir.. rica etmektir.. bakın biz napıyoruz.
Allah'ım bana bu sınavda yardım et.
Kullanılan kip: Emir kipi "et"www.10edebiyat.net
olması gereken / Anlatılan kip: istek kipi "edesin"
Yarın amcamlarla pikniğe gidiyoruz.
Kullanılan kip: Şimdiki zaman “gidiyoruz”
Olması gereken / Anlatılan kip: Gelecek zaman “gideceğiz”
Babam iki hafta sonra Azarbaycan’dan dönüyor.
Kullanılan kip: Şimdiki zaman “dönüyor”
Anlatılan kip: Gelecek zaman “dönecek”
Ona olanları nasıl anlatmalıyım, bilemiyorum.
Kullanılan kip: Gereklilik kipi “anlatmalıyım”
Anlatılan kip: Gelecek zaman “anlatacağım”
Şu an annemin sesini uzaklardan işittim sanki
Kullanılan kip: Geçmiş zaman "işittim"
Olması gereken / Anlatılan kip: Şimdiki zaman "işidiyorum"
Evden beş dakika önce çıkaydın trene yetişirdin.
Kullanılan kip:İstek kipi “çıkaydın”
Anlatılan kip:: Dilek-şart kipi “çıksaydın”
Bir şey kaybetmiş olacak ki aranıp duruyor.
Kullanılan kip: Gelecek zaman “kaybetmiş olacak”
Anlatılan kip: Gereklilik kipi “kaybetmiş olmalı”
Hiç itiraz yok, hemen eve gelmelisin.
Kullanılan kip:: Gereklilik kipi “gelmelisin”
Anlatılan kip: Emir kipi “gel”
değerli takipçilerimiz
bu sayfada kısa bir konuyu sizinle paylaşacağız.. FİİLLERDE ANLAM KAYMASI...
bu konuyu ösym çok seviyor .. her yıl olmasa da en az iki yılda bir bu konu ile ilgili soru soruyor... biz de size bu konuyu gayet kısa net ve anlaşılır şekilde sunacağız :)
EYLEMDE ANLAM (KİP, ZAMAN) KAYMASI
Her kip ekinin yani zaman ve dilek eklerinin kelimeye kattığı anlam farklıdır... Örneğin acak eki gelecek zamanı bildirir.. malı eki gereklilik anlamı verir.. işte kip-anlam-zaman kayması da bu eklerin cümlede gerçek anlamlarını karşılayacak şekilde kullanılmamasından kaynaklanır...
Bir kipin karşılaması gereken zamandan farklı bir zamanı karşılayarak temel işlevinin dışında kullanılmasıdır. Yani eylemin asıl anlamının dışında bir anlam taşımasına “eylem kipinde anlam kayması” denir.
“Annemin dedesinin dedesi Kafkasya’dan göç ediyor, bunun üzerine aile Ardahan’a yerleşiyor.”
cümlesinde eylem, “şimdiki zaman” kipiyle çekimlenmiş olmasına rağmen cümlede anlatılanlar “geçmiş zaman”la ilgilidir. Yani şimdiki zaman, öğrenilen geçmiş zaman kipi anlamında kullanılmıştır.
Bu cümlede asıl anlatılmak istenen:
“Annemin dedesinin dedesi Kafkasya’dan göç etmiş, bunun üzerine aile Ardahan’a yerleşmiş.”
“Ödevini güzelce hazırlar, en geç perşembeye getirirsin.” cümlesinde eylemin kipi “geniş zaman”dır ancak anlatılanlar “emir kipi”yle ilgilidir. Geniş zaman kipi, emir kipi anlamında kullanılmıştır: “Ödevini güzelce hazırla, en geç perşembeye getir.”
ÖRNEKLER ÇÖZELİM VE DAHA İYİ ANLAYALIM
ilk örneğimiz biraz ilginç olsun.. dua istemektir.. rica etmektir.. bakın biz napıyoruz.
Allah'ım bana bu sınavda yardım et.
Kullanılan kip: Emir kipi "et"www.10edebiyat.net
olması gereken / Anlatılan kip: istek kipi "edesin"
Yarın amcamlarla pikniğe gidiyoruz.
Kullanılan kip: Şimdiki zaman “gidiyoruz”
Olması gereken / Anlatılan kip: Gelecek zaman “gideceğiz”
Babam iki hafta sonra Azarbaycan’dan dönüyor.
Kullanılan kip: Şimdiki zaman “dönüyor”
Anlatılan kip: Gelecek zaman “dönecek”
Ona olanları nasıl anlatmalıyım, bilemiyorum.
Kullanılan kip: Gereklilik kipi “anlatmalıyım”
Anlatılan kip: Gelecek zaman “anlatacağım”
Şu an annemin sesini uzaklardan işittim sanki
Kullanılan kip: Geçmiş zaman "işittim"
Olması gereken / Anlatılan kip: Şimdiki zaman "işidiyorum"
Evden beş dakika önce çıkaydın trene yetişirdin.
Kullanılan kip:İstek kipi “çıkaydın”
Anlatılan kip:: Dilek-şart kipi “çıksaydın”
Bir şey kaybetmiş olacak ki aranıp duruyor.
Kullanılan kip: Gelecek zaman “kaybetmiş olacak”
Anlatılan kip: Gereklilik kipi “kaybetmiş olmalı”
Hiç itiraz yok, hemen eve gelmelisin.
Kullanılan kip:: Gereklilik kipi “gelmelisin”
Anlatılan kip: Emir kipi “gel”
Yorum Gönder